Nhật Bản cải cách lương hưu: Các dự luật phê duyệt, bỏ ngưỡng 1,06 triệu yên (Update 2025)

Dự thảo luật sửa đổi một phần Luật Lương hưu Quốc dân và các luật liên quan nhằm tăng cường chức năng của hệ thống lương hưu, dựa trên sự thay đổi của xã hội và kinh tế, đã được Nội các phê duyệt vào ngày 16 tháng 5 năm 2025 và sẽ được tiến hành xem xét tại Quốc hội.

Dự thảo sửa đổi này nhằm ứng phó với sự đa dạng trong cách làm việc, lối sống và cấu trúc gia đình, đồng thời hướng tới mục tiêu tăng cường sự ổn định cuộc sống và bảo đảm thu nhập cho cả người nhận lương hưu hiện tại và trong tương lai.

Dưới đây, HSB JAPAN sẽ giúp bạn tổng hợp về các nội dung và ngày dự kiến thực thi của từng phần.

Mục lục

I. Tổng quan về dự thảo sửa đổi hệ thống lương hưu lần này và ngày thi hành

1. Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (bãi bỏ ngưỡng 1,06 triệu yên)
2. Xem xét lại chế độ lương hưu khi còn đang làm việc
3. Xem xét lại chế độ lương hưu dành cho người còn sống sau khi mất (lương hưu người mất để lại)
4. Tăng mức trần tiền lương dùng để tính bảo hiểm và lương hưu
5. Xem xét lại khoản phụ cấp cho con

II. Các nội dung sửa đổi chính khác

1. Xem xét lại chế độ lương hưu tư nhân
2. Xem xét lại chế độ trả một lần khi rút khỏi bảo hiểm
3. Cho phép hoãn nhận lương hưu người thụ hưởng lương hưu tử tuất
4. Gia hạn chế độ hoãn đóng bảo hiểm quốc dân
5. Bổ sung đối tượng tham gia tự nguyện bảo hiểm quốc dân cho người cao tuổi
6. Gia hạn thời hạn yêu cầu phân chia quyền lợi lương hưu khi ly hôn

---

I. Tổng quan về dự thảo sửa đổi hệ thống lương hưu lần này và ngày thi hành

Theo trang web chính thức của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, dự thảo sửa đổi lần này bao gồm nhiều nội dung, trong đó các điểm chính đáng chú ý là:

1. Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (bãi bỏ ngưỡng thu nhập 1,06 triệu yên)
2. Xem xét lại chế độ lương hưu cho người đang đi làm
3. Xem xét lại chế độ lương hưu dành cho thân nhân người đã mất
4. Tăng mức trần tiền lương dùng để tính bảo hiểm và lương hưu
5. Xem xét lại khoản phụ cấp thêm cho con

Lưu ý rằng ngày thi hành của từng nội dung sửa đổi là khác nhau.

Về mục tiêu của lần cải cách này, Bộ giải thích:
“Dựa trên những thay đổi trong xã hội và nền kinh tế, việc sửa đổi nhằm tăng cường chức năng của hệ thống lương hưu bằng cách xây dựng một hệ thống trung lập đối với hình thức làm việc và sự khác biệt giới tính, đồng thời phản ánh sự đa dạng trong lối sống và cấu trúc gia đình. Thông qua việc tăng cường chức năng phân phối lại thu nhập và mở rộng hệ thống lương hưu tư nhân, mục tiêu cuối cùng là đảm bảo cuộc sống ổn định cho người cao tuổi.”

1. Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội – Bãi bỏ “rào cản 1,06 triệu yên”

Chính phủ Nhật Bản sẽ xem xét lại các điều kiện tham gia bảo hiểm hưu trí và bảo hiểm y tế đối với người lao động làm việc ngắn giờ như nhân viên bán thời gian tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như người làm việc tại các cơ sở kinh doanh cá nhân.

Hiện nay, điều kiện để nhân viên bán thời gian hoặc người lao động ngắn giờ được tham gia bảo hiểm xã hội bao gồm:

• Thời gian làm việc hàng tuần theo quy định

• Mức lương (từ 88.000 yên/tháng trở lên)

• Quy mô doanh nghiệp (từ trên 50 nhân viên trở lên)

• Không phải là sinh viên

Trong lần cải cách này, các điều kiện trên sẽ được đơn giản hóa.

Cụ thể, trước hết là bãi bỏ điều kiện về mức lương (từ 88.000 yên/tháng trở lên).
Đây là thay đổi nhằm giải quyết vấn đề được gọi là “rào cản thu nhập 1,06 triệu yên/năm” mà nhiều người lao động lo ngại. Việc bãi bỏ điều kiện này sẽ được quyết định dựa trên tình hình tăng lương tối thiểu tại các địa phương trên toàn quốc, và dự kiến sẽ được áp dụng từ một ngày cụ thể được quy định bởi sắc lệnh trong vòng 3 năm kể từ ngày luật được công bố.

Điều này có nghĩa là:
Chỉ cần làm việc từ 20 giờ/tuần trở lên là sẽ đủ điều kiện tham gia bảo hiểm xã hội, không cần xét đến mức lương nữa.
Tuy nhiên, trong bối cảnh mức lương tối thiểu đang liên tục tăng, nếu muốn làm việc từ 20 giờ trở lên/tuần mà vẫn giữ mức lương dưới 88.000 yên/tháng thì người lao động phải chấp nhận mức lương giờ dưới 1.015 yên – điều gần như không thực tế. Vì vậy, về bản chất, điều kiện mức lương này đã không còn hiệu lực thực tế.

Tiếp theo, điều kiện về quy mô doanh nghiệp cũng sẽ được dỡ bỏ theo từng giai đoạn.

Hiện tại, chỉ những người lao động làm việc tại các doanh nghiệp có quy mô nhất định mới được tham gia bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, trong vòng 10 năm tới, quy định này sẽ được thu hẹp và bãi bỏ dần, để cuối cùng, bất kỳ người lao động làm việc từ 20 giờ/tuần trở lên đều có thể tham gia bảo hiểm, bất kể làm việc tại đâu.

Cụ thể, các mốc áp dụng theo quy mô doanh nghiệp là:

• Doanh nghiệp có từ 36–50 người: từ tháng 10/2027

• Từ 21–35 người: từ tháng 10/2029

• Từ 11–20 người: từ tháng 10/2032

• Dưới 10 người: từ tháng 10/2035

Đồng thời, mở rộng đối tượng áp dụng tại các cơ sở kinh doanh cá nhân.

Hiện tại, chỉ những cơ sở kinh doanh cá nhân sử dụng thường xuyên từ 5 người trở lên thuộc 17 ngành nghề cụ thể mới được áp dụng bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, từ tháng 10/2029, tất cả các cơ sở kinh doanh cá nhân có từ 5 người trở lên, không phân biệt ngành nghề, đều sẽ thuộc đối tượng bắt buộc tham gia.

Tuy nhiên, với các cơ sở đã tồn tại trước thời điểm tháng 10/2029, sẽ có biện pháp chuyển tiếp để tạm thời chưa bắt buộc áp dụng.

Chính phủ cũng đang xem xét các biện pháp hỗ trợ cả người lao động và chủ doanh nghiệp:

• Với doanh nghiệp, các chủ sử dụng lao động tăng giờ làm hoặc tăng lương cho nhân viên để nâng cao thu nhập sẽ được hỗ trợ tài chính thông qua trợ cấp nâng cao năng lực nghề nghiệp (キャリアアップ助成金), dự kiến triển khai trong năm tài khóa 2025 với mức tối đa 750.000 yên/người.

• Với người lao động, để giảm áp lực tài chính khi mới bắt đầu tham gia bảo hiểm, sẽ có biện pháp tạm thời kéo dài 3 năm, cho phép giảm phần đóng bảo hiểm theo tỷ lệ do quốc gia quy định.

Lưu ý: Các biện pháp hỗ trợ này có thể mang tính tạm thời, do đó cần theo dõi thêm thông tin chi tiết từ chính phủ trong thời gian tới.

2. Xem xét lại chế độ lương hưu cho người cao tuổi đang làm việc (在職老齢年金制度)

Trong bối cảnh ngày càng nhiều người cao tuổi vừa nhận lương hưu vừa tiếp tục làm việc, đồng thời nhằm đối phó với tình trạng thiếu hụt lao động, chính phủ Nhật Bản sẽ xem xét lại chế độ lương hưu cho người đang làm việc.

Hiện nay, chế độ lương hưu cho người cao tuổi đang làm việc là một cơ chế giảm lương hưu đối với những người nhận được một mức thu nhập nhất định từ công việc.
Cụ thể, theo quy định hiện hành:
Nếu tổng thu nhập hàng tháng (bao gồm cả tiền thưởng chia trung bình theo 12 tháng) cộng với số tiền lương hưu nhận từ bảo hiểm hưu trí phúc lợi (厚生年金) vượt quá 50 vạn yên, thì một nửa phần vượt quá sẽ bị tạm ngừng chi trả (giảm trừ).

Trong lần sửa đổi sắp tới, mức thu nhập ngưỡng bị giảm lương hưu sẽ được nâng từ 50 vạn yên lên 62 vạn yên.

Mức 62 vạn yên này được thiết lập dựa trên hình ảnh người lao động tiếp tục làm việc với mức lương trung bình của những người ở độ tuổi 50, trong khi vẫn nhận lương hưu.

Thời gian áp dụng cho sự thay đổi này dự kiến sẽ bắt đầu từ tháng 4 năm 2026.

3. Xem xét lại chế độ lương hưu cho thân nhân người đã mất (遺族年金の見直し)

Lương hưu thân nhân là khoản trợ cấp được chi trả cho người thân của người tham gia bảo hiểm hưu trí phúc lợi (厚生年金保険) hoặc bảo hiểm quốc dân (国民年金) khi người đó qua đời.
Lương hưu thân nhân bao gồm “lương hưu cơ bản cho thân nhân” (遺族基礎年金) và “lương hưu phúc lợi cho thân nhân” (遺族厚生年金), với sự khác nhau về điều kiện chi trả và đối tượng được nhận.

Việc cải cách chế độ lương hưu phúc lợi cho thân nhân chủ yếu nhằm xóa bỏ sự khác biệt giữa nam và nữ.
Trong hệ thống hiện hành, có sự khác biệt về điều kiện và thời gian chi trả cho vợ/chồng không có con tùy theo giới tính.

Sau khi cải cách:

• Vợ hoặc chồng dưới 60 tuổi không có con (cụ thể là những người trong độ tuổi từ 20 đến 50 không có con dưới 18 tuổi) sẽ trở thành đối tượng được nhận trợ cấp có thời hạn trong vòng 5 năm.

• Đồng thời, nam giới dưới 55 tuổi không có con – trước đây không thuộc diện được nhận – cũng sẽ trở thành đối tượng được chi trả mới.

Chính sách cũng sẽ có những điều chỉnh nhằm hỗ trợ người nhận có thời hạn, ví dụ như:

• Tăng mức lương hưu tuổi già nhờ vào việc chia phần hưu trí khi người mất qua đời (gọi là “死亡分割”).

• Thiết lập khoản trợ cấp bổ sung mới cho người nhận có thời hạn.

• Bãi bỏ yêu cầu về mức thu nhập, nghĩa là người nhận sẽ được nhận trợ cấp bất kể thu nhập cao hay thấp.

Ngoài ra, với những trường hợp cần xem xét đặc biệt, sẽ có cơ chế cho phép tiếp tục chi trả sau năm thứ 5.

Lưu ý rằng:
Những người đã có quyền nhận trợ cấp, người trên 60 tuổi, hoặc người trong độ tuổi từ 20 đến 50 có con dưới 18 tuổi, sẽ vẫn được áp dụng chế độ hiện hành.

Những cải cách này dự kiến sẽ được thực hiện dần trong vòng 20 năm kể từ tháng 4 năm 2028.

Về lương hưu cơ bản cho thân nhân (遺族基礎年金): Sẽ được điều chỉnh để trẻ em có thể nhận được trợ cấp, bất kể tình trạng của người nuôi dưỡng.

Cụ thể, trong các trường hợp sau, trẻ vẫn được nhận trợ cấp:

• Cha mẹ tái hôn.

• Thu nhập của cha mẹ vượt quá mức quy định.

• Trẻ được nhận làm con nuôi bởi người thân thuộc hàng huyết thống.

• Sau khi cha mẹ qua đời, người còn lại (đã ly hôn trước đó) nhận nuôi trẻ.

Nhờ vậy, trẻ em sẽ không bị mất quyền nhận trợ cấp do những hoàn cảnh ngoài ý muốn và không thể lựa chọn của bản thân.

4. Tăng giới hạn lương dùng để tính bảo hiểm và lương hưu

Trong hệ thống hưu trí phúc lợi (厚生年金), mức phí bảo hiểm và tiền lương hưu được tính dựa trên mức lương (thù lao) của người lao động. Tuy nhiên, có một mức trần (giới hạn trên) cho mức lương tiêu chuẩn hàng tháng (標準報酬月額) – đây là cơ sở để tính các khoản trên.

Hiện tại, giới hạn trên của mức lương tiêu chuẩn hàng tháng là 65 vạn yên.
Đối với những người có mức thu nhập cao hơn giới hạn này, tỷ lệ đóng bảo hiểm thực tế trên tổng thu nhập sẽ thấp hơn, dẫn đến việc đóng không tương xứng với lương thực tế.

Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi cho biết, mục tiêu của việc cải cách lần này là:

“Đảm bảo người có thu nhập cao đóng tương xứng với thu nhập, qua đó tăng mức trợ cấp lương hưu trong tương lai”.

Cụ thể, giới hạn lương tiêu chuẩn hàng tháng sẽ được tăng dần theo các mốc thời gian như sau:

• Từ 65 vạn yên lên 68 vạn yên (áp dụng từ tháng 9/2027)

• Tiếp tục lên 71 vạn yên (từ tháng 9/2028)

• Và cuối cùng là 75 vạn yên (từ tháng 9/2029)

Việc nâng trần này đồng nghĩa với việc người lao động và doanh nghiệp có mức thu nhập cao sẽ phải đóng bảo hiểm nhiều hơn, nhưng đồng thời mức lương hưu nhận được trong tương lai cũng sẽ tăng lên.

5. Xem xét lại khoản phụ cấp cho con trong hệ thống lương hưu

Trong hệ thống lương hưu của Nhật Bản, có một cơ chế cộng thêm tiền trợ cấp cho người đang nhận lương hưu và đang nuôi dưỡng con cái.

Hiện nay, chế độ này đã được áp dụng, tuy nhiên trong đợt cải cách lần này, mức phụ cấp cho con sẽ được tăng lên.

• Theo mức hiện tại (tính theo năm tài khóa 2024):

  • Con thứ nhất và thứ hai: 234,800 yên/năm

  • Từ con thứ ba trở đi: 78,300 yên/năm

Sau khi cải cách, mỗi một người con sẽ được cộng thêm một khoản cố định là 281,700 yên/năm, không phân biệt thứ tự con.

Điểm đáng chú ý là sự điều chỉnh này cũng sẽ được áp dụng cho những người đang nhận lương hưu hiện tại, không chỉ người mới bắt đầu nhận.

Ngoài ra, những người trước đây chỉ nhận lương hưu cơ bản tuổi già (老齢基礎年金) – vốn không được cộng khoản phụ cấp cho con – cũng sẽ được áp dụng mức cộng thêm này sau khi cải cách có hiệu lực.

Các thay đổi trên dự kiến sẽ được thực hiện từ tháng 4 năm 2028.

II. Các nội dung cải cách chính khác

Ngoài những cải cách trọng điểm đã nêu ở trên, còn có một số nội dung cải cách khác như sau:

1. Xem xét lại chế độ lương hưu tư nhân

Đối với chế độ hưu trí đóng góp xác định cá nhân (iDeCo), theo quy định hiện hành, chỉ những người đang tham gia bảo hiểm hưu trí quốc dân và chưa nhận lương hưu cơ bản tuổi già hoặc tiền trợ cấp tuổi già từ iDeCo mới đủ điều kiện tham gia. Do đó, tùy vào cách làm việc và hoàn cảnh cá nhân, độ tuổi tối đa được phép tham gia iDeCo hiện có sự khác biệt.

Vì lý do đó, để chế độ trở nên đơn giản và dễ hiểu hơn, các điều kiện tham gia sẽ được mở rộng. Cụ thể, theo cải cách dự kiến, những người từ 60 tuổi đến dưới 70 tuổi, chưa nhận lương hưu cơ bản tuổi già hoặc trợ cấp tuổi già từ iDeCo, và có nguyện vọng tiếp tục tích lũy tài sản cho tuổi già thông qua iDeCo, sẽ được phép tiếp tục tham gia và đóng góp.

2. Xem xét lại chế độ trợ cấp một lần khi rút khỏi bảo hiểm (脱退一時金制度)

Chế độ 脱退一時金 (tạm dịch: trợ cấp một lần khi rút khỏi bảo hiểm) được thiết kế đặc biệt dành cho người nước ngoài, bởi họ thường có thời gian cư trú ngắn và việc đóng bảo hiểm khó kết nối với việc hưởng lương hưu tuổi già.

• Theo quy định hiện hành, trợ cấp này được chi trả dưới hình thức một khoản tiền một lần, dựa trên thời gian tham gia bảo hiểm (giới hạn chi trả tối đa 5 năm). Tuy nhiên, khi nhận trợ cấp này, thời gian đóng bảo hiểm trước đó sẽ bị mất hiệu lực, tức là không được tính để hưởng lương hưu sau này.

• Tuy nhiên, do thời gian cư trú của người nước ngoài tại Nhật ngày càng kéo dài, có kế hoạch xem xét tăng giới hạn chi trả tối đa từ 5 năm lên 8 năm.

• Ngoài ra, với những người nước ngoài có khả năng sẽ sống lâu dài tại Nhật trong tương lai, nếu họ xuất cảnh và có giấy phép tái nhập cảnh hợp lệ, thì trong thời gian giấy phép đó còn hiệu lực, họ sẽ không được phép yêu cầu nhận trợ cấp một lần này.

3. Cho phép hoãn nhận lương hưu đối với người đang hưởng trợ cấp lương hưu dành cho thân nhân (遺族厚生年金受給権者)

Trước đây, những người đang nhận trợ cấp lương hưu dành cho thân nhân (遺族厚生年金) không được phép hoãn nhận lương hưu tuổi già của chính mình. Tuy nhiên, do xu hướng tăng cường lao động của người cao tuổi, để tạo điều kiện cho họ có thể lựa chọn tăng mức lương hưu bằng cách hoãn nhận, dự kiến sẽ cho phép người có quyền hưởng trợ cấp lương hưu dành cho thân nhân cũng được đăng ký hoãn nhận lương hưu tuổi già.

Dự kiến quy định này sẽ có hiệu lực từ tháng 4 năm 2028.

4. Gia hạn chế độ hoãn đóng bảo hiểm Quốc dân (国民年金の納付猶予制度の延長)

Trong giai đoạn đến tháng 6 năm 2030, việc xét điều kiện hưởng chế độ hoãn đóng bảo hiểm quốc dân được thực hiện dựa trên thu nhập của bản thân và người phối ngẫu, không phụ thuộc vào thu nhập của chủ hộ cùng sinh sống. Đồng thời, có cơ chế cho phép đóng bù các khoản bảo hiểm khi người tham gia có khả năng tài chính thực sự.

Lần này, dự kiến sẽ gia hạn biện pháp tạm thời này thêm 5 năm, cho phép áp dụng đến hết tháng 6 năm 2035.

5. Mở rộng đối tượng tham gia tự nguyện bảo hiểm quốc dân dành cho người cao tuổi

Đối với những người chưa có quyền nhận lương hưu cơ bản (老齢基礎年金) có thể tiếp tục tham gia tự nguyện sau 65 tuổi cho đến khi đủ thời gian đóng bảo hiểm theo quy định. Dự kiến sẽ mở rộng phạm vi đối tượng áp dụng đến những người sinh trước ngày 1 tháng 4 năm 1975 và gia hạn thời gian áp dụng của chế độ này.

6. Gia hạn thời hạn yêu cầu phân chia quyền lợi lương hưu khi ly hôn

Thời hạn yêu cầu chia sẻ ghi chép bảo hiểm hưu trí (厚生年金) khi ly hôn dự kiến sẽ được kéo dài từ 2 năm lên 5 năm, phù hợp với việc kéo dài thời hạn quyền yêu cầu phân chia tài sản theo Bộ luật Dân sự.

---

Do đó: Nếu bạn không có ý định ở lại Nhật lâu dài, HÃY ĐĂNG KÝ LẤY NENKIN NGAY TỪ BÂY GIỜ tránh để giấy phép tái nhập cảnh còn hiệu lực gây mất quyền lợi.

Liên hệ ngay HSB JAPAN – Đại diện Nenkin uy tín tại Nhật Bản để được hướng dẫn các thủ tục!