Nhật Bản hướng tới chính sách miễn phí chi phí sinh con bắt đầu từ năm 2026

Nhật Bản, quốc gia có tỷ lệ sinh thấp và dân số già hóa nghiêm trọng, đang đứng trước một thách thức lớn về mặt xã hội và kinh tế trong vài thập kỷ tới. Từ lâu, Chính phủ Nhật đã áp dụng nhiều chính sách nhằm thúc đẩy tăng tỷ lệ sinh, nhưng hiệu quả vẫn còn hạn chế. Trong bối cảnh đó, Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản (厚生労働省) đã chính thức đề xuất một chính sách mang tính đột phá: miễn phí toàn bộ chi phí sinh con từ năm tài chính 2026.

Chính sách này đánh dấu một bước tiến lớn trong nỗ lực giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình, đồng thời thúc đẩy việc sinh đẻ như một phần thiết yếu để duy trì sự phát triển bền vững của xã hội Nhật Bản. Trong bài viết này, HSB JAPAN sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện, chi tiết về chính sách, lý do triển khai, nội dung cụ thể, cũng như những thách thức và ý kiến phản hồi xoay quanh dự án này.

1. Bối cảnh và Mục Tiêu Của Chính Sách

1.1 Tỷ lệ sinh giảm – thách thức lớn của Nhật Bản

Nhật Bản hiện đang đối mặt với tình trạng già hóa dân số nhanh chóng và tỷ lệ sinh thấp kỷ lục. Tỷ lệ sinh trung bình hiện nay chỉ khoảng 1.3 trẻ trên mỗi phụ nữ, thấp hơn rất nhiều so với mức thay thế là 2.1. Dân số Nhật dự kiến giảm từ khoảng 125 triệu người năm 2020 xuống còn khoảng 88 triệu người vào năm 2065, kéo theo nhiều hệ lụy về lực lượng lao động, an sinh xã hội và phát triển kinh tế.

1.2 Chi phí sinh con – rào cản lớn với các gia đình trẻ

Một trong những nguyên nhân chính khiến các cặp vợ chồng e ngại việc sinh con là gánh nặng chi phí sinh đẻ và chăm sóc trẻ sơ sinh. Theo khảo sát, chi phí trung bình cho một ca sinh thường ở Nhật trong 10 năm qua đã tăng lên khoảng 518,000 yên (khoảng 90 triệu đồng Việt Nam), trong đó một phần lớn chi phí không được bảo hiểm y tế chi trả. Hơn nữa, các dịch vụ như phòng riêng, sinh không đau, hay các tiện ích đi kèm khiến tổng chi phí càng tăng cao.

1.3 Mục tiêu chính của chính sách

Chính phủ Nhật kỳ vọng việc miễn phí sinh con sẽ:

• Giảm đáng kể áp lực tài chính lên các gia đình trẻ.

• Khuyến khích các cặp vợ chồng mạnh dạn sinh con hơn.

• Đảm bảo chất lượng dịch vụ y tế sản khoa được duy trì và nâng cao.

• Cân bằng phát triển kinh tế xã hội trong bối cảnh dân số giảm sút.

2. Nội Dung Chi Tiết Của Chính Sách Miễn Phí Sinh Con Từ 2026

2.1 Miễn phí chi phí sinh thường

Theo dự thảo được Bộ Y tế Nhật Bản công bố, kể từ năm tài chính 2026, chi phí cho việc sinh thường sẽ được bảo hiểm y tế công cộng chi trả toàn bộ. Hiện nay, chi phí sinh mổ (phẫu thuật bắt con) đã nằm trong phạm vi bảo hiểm, nhưng sinh thường thì chưa được hỗ trợ. Đây là điểm cải tiến quan trọng để giúp các gia đình không còn phải trả chi phí lớn khi sinh con.

2.2 Tăng trợ cấp một lần cho sinh con (出産育児一時金)

Bên cạnh việc bảo hiểm chi trả chi phí sinh đẻ, khoản trợ cấp sinh con một lần cũng sẽ được điều chỉnh tăng lên để hỗ trợ thêm cho gia đình. Từ tháng 4 năm 2023, khoản trợ cấp này đã được nâng từ 420,000 yên lên 500,000 yên. Tuy nhiên, do chi phí sinh đẻ có xu hướng tăng cao, việc tăng trợ cấp vẫn chưa đủ bù đắp chi phí thực tế, dẫn đến nhiều gia đình vẫn chịu gánh nặng tài chính. Việc tăng trợ cấp hoặc kết hợp với chính sách bảo hiểm chi trả toàn bộ chi phí sẽ giúp cải thiện đáng kể.

2.3 Đảm bảo chất lượng dịch vụ y tế

Chính phủ Nhật Bản nhấn mạnh sẽ không đánh đổi chất lượng dịch vụ y tế để giảm chi phí sinh con. Việc miễn phí sinh con sẽ đi kèm với việc đảm bảo các cơ sở y tế có đủ nguồn lực, nhân sự và trang thiết bị để phục vụ sản phụ và trẻ sơ sinh tốt nhất. Điều này bao gồm việc duy trì và phát triển đội ngũ bác sĩ sản khoa, hộ sinh và nhân viên y tế chuyên môn.

3. Những Thách Thức Khi Triển Khai Chính Sách

3.1 Chênh lệch chi phí sinh đẻ giữa các địa phương

Chi phí sinh con ở Nhật Bản có sự khác biệt rõ rệt giữa các tỉnh thành. Ví dụ, chi phí sinh thường trung bình ở Tokyo lên tới hơn 620,000 yên, trong khi tỉnh Kumamoto chỉ khoảng 388,000 yên. Điều này đặt ra thách thức lớn trong việc xây dựng mức giá bảo hiểm thống nhất cho toàn quốc. Bộ Y tế đã đề xuất có thể áp dụng cơ chế linh hoạt, không cố định mức giá một cách cứng nhắc mà điều chỉnh theo vùng miền để phù hợp với thực tế.

3.2 Lo ngại của các cơ sở y tế và bác sĩ

Một số cơ sở y tế bày tỏ lo ngại rằng việc áp dụng mức giá bảo hiểm đồng nhất có thể khiến họ không bù đắp đủ chi phí vận hành, đặc biệt ở các khu vực đô thị có chi phí hoạt động cao. Theo khảo sát của Hiệp hội Bác sĩ Phụ sản Nhật Bản, khoảng 7.6% cơ sở y tế cho biết sẽ ngừng nhận sinh thường nếu bảo hiểm được áp dụng và giới hạn chi phí.

Ngoài ra, việc áp dụng mức giá cố định cũng có thể hạn chế quyền tự do trong việc cung cấp các dịch vụ tùy chọn như sinh không đau (無痛分娩) hay phòng sinh riêng. Điều này có thể gây ra sự không hài lòng của khách hàng và giảm sự đa dạng dịch vụ.

3.3 Vấn đề về sinh không đau và dịch vụ kèm theo

Hiện nay, dịch vụ sinh không đau (gây tê giảm đau trong lúc sinh) rất được nhiều thai phụ ưa chuộng, tuy nhiên dịch vụ này chưa nằm trong phạm vi bảo hiểm y tế. Một số địa phương, như Tokyo, đã bắt đầu hỗ trợ chi phí tối đa 100,000 yên cho dịch vụ này từ tháng 10/2024. Nhưng việc mở rộng phạm vi bảo hiểm cho các dịch vụ đặc biệt vẫn là vấn đề gây tranh luận do đòi hỏi nguồn nhân lực và trang thiết bị chuyên biệt.

4. Ý Kiến và Phản Hồi Từ Các Bên Liên Quan

4.1 Phản hồi tích cực từ các gia đình và chuyên gia xã hội

Nhiều gia đình và chuyên gia xã hội ủng hộ chính sách miễn phí sinh con, cho rằng đây là giải pháp cần thiết và hợp thời để giải quyết vấn đề tỷ lệ sinh thấp. Việc giảm chi phí sinh đẻ sẽ tạo động lực tài chính để các cặp vợ chồng an tâm sinh con, đặc biệt là trong bối cảnh chi phí sinh hoạt ngày càng tăng.

4.2 Lo ngại từ phía ngành y tế và bác sĩ sản khoa

Như đã đề cập, nhiều bác sĩ và cơ sở y tế phản đối việc áp dụng bảo hiểm chi trả toàn bộ chi phí sinh thường nếu không có sự tính toán kỹ lưỡng về mức giá và cơ chế bù đắp. Họ cảnh báo rằng nếu không được hỗ trợ thích hợp, một số bệnh viện có thể ngừng nhận sản phụ, gây ảnh hưởng tiêu cực đến việc chăm sóc y tế trong tương lai.

4.3 Vấn đề tài chính và gánh nặng bảo hiểm xã hội

Nguồn tài chính để chi trả cho chính sách miễn phí sinh con sẽ được lấy từ quỹ bảo hiểm y tế xã hội, do người lao động và doanh nghiệp đóng góp. Tuy nhiên, mức đóng bảo hiểm đang ngày càng tăng và đã đạt mức cao kỷ lục (9.34% năm 2025 đối với các tổ chức bảo hiểm sức khỏe của các doanh nghiệp lớn). Điều này đặt ra thách thức trong việc cân bằng giữa quyền lợi người dân và gánh nặng tài chính cho thế hệ lao động hiện tại.

5. Triển Vọng và Các Biện Pháp Bổ Sung

5.1 Hỗ trợ linh hoạt theo vùng miền

Chính phủ Nhật Bản đang xem xét áp dụng cơ chế linh hoạt, có thể điều chỉnh mức giá theo từng vùng, dựa trên đặc điểm chi phí và cơ sở hạ tầng y tế địa phương. Điều này nhằm tránh gây mất cân bằng và giúp các cơ sở y tế duy trì hoạt động hiệu quả.

5.2 Tăng cường truyền thông và minh bạch chi phí

Một trong những đề xuất quan trọng từ các chuyên gia là tăng cường công khai minh bạch thông tin về chi phí và dịch vụ sinh đẻ, giúp các gia đình lựa chọn phù hợp, đồng thời tạo áp lực cạnh tranh lành mạnh giữa các cơ sở y tế.

5.3 Đầu tư phát triển nguồn nhân lực y tế

Để đảm bảo chất lượng dịch vụ, Nhật Bản cần tiếp tục đầu tư đào tạo bác sĩ sản khoa, hộ sinh và nhân viên y tế, đặc biệt là ở các khu vực khó khăn. Việc thu hút nhân lực y tế trẻ, nâng cao điều kiện làm việc sẽ giúp giảm bớt áp lực cho hệ thống y tế.

6. Kết Luận

Việc Nhật Bản hướng tới miễn phí sinh con từ năm 2026 là một chính sách mang tính bước ngoặt, thể hiện quyết tâm giải quyết vấn đề tỷ lệ sinh giảm và dân số già hóa. Đây là giải pháp toàn diện nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính cho các gia đình và tạo điều kiện thuận lợi để các cặp vợ chồng mạnh dạn sinh con.

Tuy nhiên, chính sách cũng đối mặt với không ít thách thức, từ việc cân bằng chi phí, đảm bảo chất lượng dịch vụ đến sự phản ứng của ngành y tế và vấn đề tài chính của bảo hiểm xã hội. Để thành công, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, cơ sở y tế, người dân và các bên liên quan khác.

Trong tương lai, nếu được triển khai hiệu quả, chính sách miễn phí sinh con sẽ góp phần quan trọng giúp duy trì sự phát triển bền vững của xã hội Nhật Bản, tạo nên mô hình đáng tham khảo cho nhiều quốc gia khác cũng đang đối mặt với vấn đề tương tự.

---

Thông tin chi tiết sẽ được Bộ Y tế Nhật Bản công bố trong thời gian tới. HSB JAPAN sẽ cập nhật đầy đủ ngay khi có quyết định chính thức để các chị em nắm bắt và chuẩn bị tốt nhất cho các thay đổi sắp tới.

Liên hệ ngay để được tư vấn lấy trợ cấp thai sản!